Brazylijskie jiu-jitsu to sztuka walki, która zyskała ogromną popularność na całym świecie. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów tej dyscypliny jest system pasów, który odzwierciedla poziom umiejętności i doświadczenia zawodnika. W przeciwieństwie do niektórych innych sztuk walki, droga od białego do czarnego pasa w BJJ jest wyjątkowo długa i wymagająca, co sprawia, że każdy kolejny stopień ma ogromną wartość i jest powodem do dumy. System ten nie tylko motywuje adeptów do ciągłego doskonalenia swoich umiejętności, ale również buduje hierarchię i szacunek w społeczności BJJ. Przyjrzyjmy się bliżej, jak wygląda system pasów w brazylijskim jiu-jitsu i co oznaczają poszczególne kolory.
Historia i znaczenie systemu pasów w BJJ
System pasów w brazylijskim jiu-jitsu wywodzi się bezpośrednio z judo, z którego rozwinęła się ta sztuka walki. Kiedy Mitsuyo Maeda, japoński judoka, przybył do Brazylii w latach 20. XX wieku i zaczął nauczać rodzinę Gracie, przyniósł ze sobą również system rankingowy oparty na kolorowych pasach. Z czasem jednak, gdy brazylijskie jiu-jitsu ewoluowało jako odrębna dyscyplina, system ten został zmodyfikowany i dostosowany do specyfiki nowej sztuki walki.
Ciekawostka: W przeciwieństwie do wielu innych sztuk walki, w BJJ czarny pas nie oznacza mistrzostwa absolutnego. Jest to raczej początek zaawansowanej nauki, co odzwierciedla filozofię ciągłego doskonalenia się w tej dyscyplinie.
W brazylijskim jiu-jitsu pasy nie są przyznawane po zdaniu formalnych egzaminów czy wykonaniu określonych technik. Instruktor przyznaje wyższy pas, gdy uzna, że uczeń osiągnął odpowiedni poziom umiejętności, zrozumienia technik oraz dojrzałości. Ten subiektywny system oceny sprawia, że pasy w BJJ są bardzo cenione i szanowane w środowisku sztuk walki.
Hierarchia pasów dla dorosłych w BJJ
System pasów dla dorosłych w brazylijskim jiu-jitsu składa się z pięciu głównych kolorów, a dodatkowo na niektórych pasach pojawiają się belki (paski), które oznaczają postępy w ramach danego stopnia. Oto pełna hierarchia pasów w BJJ dla osób powyżej 16 roku życia:
Biały pas (faixa branca) – Jest to początkowy stopień, od którego zaczyna każdy adept BJJ. Na tym etapie zawodnicy uczą się podstawowych technik, pozycji i ruchów. Czas spędzony na białym pasie może wynosić od roku do trzech lat, w zależności od częstotliwości treningów i indywidualnych postępów.
Niebieski pas (faixa azul) – Jest to pierwszy stopień zaawansowania, który świadczy o solidnym opanowaniu podstaw. Zawodnik z niebieskim pasem rozumie już kluczowe koncepcje BJJ, potrafi wykonać podstawowe techniki i zaczyna rozwijać własny styl walki. Osiągnięcie tego poziomu zajmuje zwykle 1-2 lata regularnych treningów.
Purpurowy pas (faixa roxa) – Ten stopień oznacza zawodnika średnio zaawansowanego, który nie tylko dobrze opanował techniki, ale również potrafi je efektywnie łączyć i adaptować do różnych sytuacji. Purpurowy pas często wymaga 3-5 lat intensywnych treningów od momentu rozpoczęcia przygody z BJJ.
Brązowy pas (faixa marrom) – Jest to przedostatni stopień przed czarnym pasem. Brązowy pas oznacza zaawansowanego zawodnika, który posiada głębokie zrozumienie technik i strategii BJJ. Na tym poziomie oczekuje się również, że zawodnik będzie dzielił się swoją wiedzą z mniej doświadczonymi kolegami. Osiągnięcie brązowego pasa może zająć 5-7 lat.
Czarny pas (faixa preta) – Jest to najwyższy standardowy stopień w BJJ, oznaczający mistrzostwo w tej sztuce walki. Zdobycie czarnego pasa wymaga zwykle 8-12 lat ciężkiej pracy i dedykacji. W ramach czarnego pasa istnieją również dodatkowe stopnie (od 1 do 10 dan), które oznaczają dalszy rozwój i zasługi dla dyscypliny.
System belek na pasach
W brazylijskim jiu-jitsu na pasach (z wyjątkiem białego) mogą pojawić się belki, które oznaczają postępy w ramach danego stopnia. Belki to zazwyczaj białe paski umieszczone na końcu pasa. Każdy pas może mieć maksymalnie cztery belki, a ich zdobycie przybliża zawodnika do otrzymania kolejnego koloru pasa.
Warto wiedzieć: System belek nie jest uniwersalny i może się różnić w zależności od szkoły czy federacji BJJ. Niektóre akademie w ogóle nie stosują systemu belek, przechodząc bezpośrednio do kolejnego koloru pasa.
System pasów dla dzieci i młodzieży
Brazylijskie jiu-jitsu oferuje specjalny system pasów dla dzieci i młodzieży poniżej 16 roku życia, który uwzględnia ich mniejsze doświadczenie życiowe i szybszy rozwój fizyczny. System ten jest bardziej rozbudowany i kolorowy, co ma na celu większą motywację młodych adeptów.
Hierarchia pasów dla dzieci zazwyczaj wygląda następująco:
- Biały pas
- Biały pas z szarą belką
- Szary pas
- Szary pas z białą belką
- Szaro-biały pas
- Szaro-biały pas z belką
- Żółty pas
- Żółty pas z białą belką
- Żółto-biały pas
- Żółto-biały pas z belką
- Pomarańczowy pas
- Pomarańczowy pas z białą belką
- Pomarańczowo-biały pas
- Pomarańczowo-biały pas z belką
- Zielony pas
Po ukończeniu 16 lat młody zawodnik przechodzi do systemu pasów dla dorosłych, otrzymując pas odpowiadający jego umiejętnościom, najczęściej biały lub niebieski.
Kryteria przyznawania pasów w BJJ
W przeciwieństwie do wielu innych sztuk walki, w brazylijskim jiu-jitsu nie ma standardowych egzaminów ani ścisłych wymagań technicznych dla poszczególnych pasów. Instruktorzy przyznają wyższe stopnie na podstawie kilku kluczowych kryteriów:
Umiejętności techniczne – Podstawowym kryterium jest oczywiście poziom opanowania technik BJJ. Zawodnik musi wykazać się znajomością odpowiedniej liczby technik i umiejętnością ich efektywnego zastosowania w sparringach.
Doświadczenie turniejowe – Choć nie jest to wymóg bezwzględny, udział w zawodach i osiągane tam wyniki są często brane pod uwagę przy przyznawaniu wyższych pasów.
Regularność treningów – Systematyczność i zaangażowanie w treningi są kluczowe. Nie chodzi tylko o liczbę lat treningu, ale o faktyczny czas spędzony na macie.
Postawa i etyka – BJJ to nie tylko umiejętności fizyczne, ale również odpowiednia postawa. Szacunek dla partnerów treningowych, pokora i chęć dzielenia się wiedzą są ważnymi aspektami przy ocenie gotowości do otrzymania wyższego pasa.
Różnice między szkołami i federacjami BJJ
Warto zaznaczyć, że choć ogólny system pasów w brazylijskim jiu-jitsu jest dość jednolity, mogą występować pewne różnice między poszczególnymi szkołami i federacjami. Niektóre akademie mogą mieć dodatkowe wymagania lub nieco inne podejście do przyznawania pasów.
Największe federacje BJJ, takie jak International Brazilian Jiu-Jitsu Federation (IBJJF) czy Gracie Barra, mają swoje własne wytyczne dotyczące minimalnego czasu, jaki zawodnik musi spędzić na danym poziomie przed awansem. Na przykład, według IBJJF, minimalny czas na białym pasie to brak ograniczeń, na niebieskim – 2 lata, na purpurowym – 1,5 roku, a na brązowym – 1 rok.
Ciekawostka: W niektórych tradycyjnych szkołach BJJ w Brazylii ceremonia wręczenia nowego pasa może obejmować tzw. „corredor” (korytarz), podczas którego nowo promowany zawodnik musi przejść między dwoma rzędami kolegów, otrzymując od nich symboliczne uderzenia pasami. Ta tradycja ma symbolizować trudną drogę, jaką przeszedł zawodnik.
Brazylijskie jiu-jitsu, jako stosunkowo młoda sztuka walki, wciąż ewoluuje, a wraz z nim może zmieniać się system pasów. Niezależnie jednak od drobnych różnic, podstawowa hierarchia kolorów i filozofia stojąca za systemem pasów pozostaje niezmienna, podkreślając wartość cierpliwości, wytrwałości i ciągłego doskonalenia się.
Droga od białego do czarnego pasa w BJJ to podróż, która zajmuje średnio dekadę intensywnych treningów, co czyni ten system jednym z najbardziej wymagających i szanowanych w świecie sztuk walki. Każdy kolor pasa symbolizuje nie tylko określony poziom umiejętności technicznych, ale również etap rozwoju osobistego zawodnika, jego dojrzałość i zrozumienie głębszej filozofii brazylijskiego jiu-jitsu.
Warto przeczytać
Rękawice bokserskie damskie – Jak dobrać odpowiedni rozmiar i model?